History of the Association of Directors of Polish Zoological Gardens and Aquariums
PL
Autor: Ryszard Topola
Stowarzyszenie Rada Dyrektorów Polskich Ogrodów Zoologicznych i Akwariów
zostało zarejestrowane 5 grudnia 2000 roku. Kontynuuje działalność
prowadzoną wcześniej przez nieformalną Radę Dyrektorów Ogrodów
Zoologicznych, która powstała w 1981 roku.
Problemy finansowe wszystkich polskich ogrodów zoologicznych
na przełomie lat 70 tych i 80 tych sprawiły, że Sekcja Ogrodów
Zoologicznych Polskiego Towarzystwa Zoologicznego po jednym ze swoich
spotkań wystosowała do ówczesnego Ministerstwa Administracji, Gospodarki
Terenowej i Ochrony Środowiska pismo zatytułowane „Postulaty
przedstawicieli ogrodów zoologicznych w Polsce.” Odpowiedzią na nie była
propozycja zorganizowania spotkania roboczego nt. poszukiwania
rozwiązań dla poprawy sytuacji finansowej i rozwoju działalności
polskich ogrodów zoologicznych.
29 stycznia 1981 roku na terenie Miejskiego Ogrodu
Zoologicznego w Łodzi doszło do spotkania przedstawicieli ww.
Ministerstwa z kadrą kierowniczą wszystkich polskich ogrodów
zoologicznych. Po długiej dyskusji postanowiono utworzyć grupę
reprezentującą wszystkie ogrody, ustalono zakres jej działalności i
powołano zarząd (tzw. prezydium) złożony z przewodniczącego i dwóch
członków, do którego weszli: Antoni Gucwiński – dyrektor Wrocławskiego
Zoo (przewodniczący), Andrzej Sosnowski – dyrektor Łódzkiego Zoo oraz
Adam Taborski – dyrektor Poznańskiego Zoo.
W pierwszej połowie 1981 roku doszło do kilku
spotkań członków zarządu. Poza załatwianiem bieżących spraw istotnych
dla funkcjonowania ogrodów ustalono również nazwę: Rada Dyrektorów
Ogrodów Zoologicznych przy Ministerstwie Administracji, Gospodarki
Terenowej i Ochrony Środowiska (15 lipca 1981 roku we Wrocławiu), a
także zasady funkcjonowania. Pod koniec roku zorganizowano dwudniowy
Zjazd Zarządu Sekcji Ogrodów Zoologicznych połączony z zebraniem Rady.
Kolejne lata działalności zaowocowały m.in.
organizacją szkoleń dla dyrektorów i głównych księgowych, współpracą w
powiększaniu kolekcji zwierzęcych oraz powołaniem trzech zespołów
problemowych:
- ds. wymiany zwierząt (Grzegorz Malecki – przewodniczący, Maria Krakowiak, Janusz Kuciński),
- ds. inwestycji i architektury (Tadeusz Kozłowski – przewodniczący, Ryszard Bielawski, Janusz Kocięcki),
- ds. hodowlanych (Hanna Gucwińska – przewodnicząca, Zbigniew Siewierski, Sławomira Lepianka, Barbara Bukowska-Nowicka).
Ustalono 3-letnią kadencję działania zarządu, rozszerzono jego skład do czterech osób i 2 marca 1983 roku powołano sekretarza Rady. Został nim Jan Maciej Rembiszewski – dyrektor Warszawskiego Zoo (Adama Taborskiego zastąpił Józef Skotnicki – dyrektor Krakowskiego Zoo). Na wniosek Ministerstwa Administracji i Gospodarki Przestrzennej w 1984 roku w Poznaniu odbyło się spotkanie Rady, na którym rozpoczęto konsultacje w sprawie ewentualnego nowego systemu płac dla ogrodów zoologicznych, kontynuowane na kolejnych spotkaniach. Skrócono nazwę Rady rezygnując z wyrażenia „przy Ministerstwie.”.
Kolejne wybory zarządu (Katowice, 12 marca 1986 roku) to jedna zmiana w jego składzie – funkcję przewodniczącego przejął Andrzej Sosnowski, a Antoni Gucwiński pozostał w roli członka – zastępcy przewodniczącego. Rada spotykała się wielokrotnie, a zespół ds. wymiany zwierząt organizował giełdy zwierząt. Współpracowano z Ministerstwem Finansów, rozwiązywano problemy finansowe i organizacyjne krajowych ogrodów.
Zarząd podejmował się także funkcji mediacyjnych i doradczych (przypadki kontrowersyjnych zmian na stanowiskach dyrektorów).
W pierwszej połowie lat 90-tych zarząd Rady funkcjonował w podobnym składzie. Wybory w listopadzie 1990 roku ograniczyły się do akceptacji wniosku o pozostawienie zarządu w dotychczasowym składzie. W kolejnych wyborach, w grudniu 1993 roku, przyjęto rezygnację Józefa Skotnickiego. W jego miejsce na stanowisko sekretarza Rady wybrano Michała Targowskiego – dyrektora Zoo w Gdańsku-Oliwie (tę funkcję pełni nadal – wybrany na kadencję 2005-2009).
Burzliwy okres przemian i działalności w nowych realiach i kolejne zmiany na stanowiskach dyrektorów wywarły swój wpływ na działalność Rady. Wypracowano i wprowadzano w życie zasady funkcjonowania polskich ogrodów zoologicznych w zupełnie nowych warunkach. Większość ogrodów skupionych w Radzie uzyskała członkostwo w EAZA – Europejskim Stowarzyszeniu Ogrodów Zoologicznych i Akwariów. Członkowie Rady uczestniczyli w tworzeniu aktów prawnych dotyczących nie tylko ogrodów zoologicznych, ale również spraw ochrony przyrody i realizacji postanowień Konwencji Waszyngtońskiej (CITES).
Po wyborach w grudniu 1996 roku przewodnictwo w Radzie przejął Antoni Gucwiński, przechodzący na emeryturę Andrzej Sosnowski otrzymał status członka honorowego, a na jego miejsce w zarządzie został wybrany Józef Skotnicki. Rada kontynuowała swoją działalność organizując spotkania robocze kierowników pionu technicznego, głównych księgowych i współpracując z Sekcją Ogrodów Zoologicznych wspierając finansowo wydawnictwa Sekcji. Dla rozwiązania bieżących, istotnych problemów organizowano spotkania z Ministrem Ochrony Środowiska, których efektem były próby znalezienia właściwego umocowania prawnego dla efektywnej działalności Rady. Przewodnictwo w Radzie w 1999 roku przejął Jan Maciej Rembiszewski. Na jego zastępcę wybrano Antoniego Gucwińskiego (sekretariat pozostał w ręku Michała Targowskiego). Na wniosek Józefa Skotnickiego zarząd został zmniejszony do trzech osób, zobowiązanych przez wszystkich członków Rady do znalezienia nowej, efektywniejszej formy funkcjonowania.
Rejestracja stowarzyszenia Rada Dyrektorów Polskich Ogrodów Zoologicznych i Akwariów była efektem opisanych wyżej poszukiwań. Na spotkaniu inauguracyjnym 16 stycznia 2001 roku rozpoczęto realizację zadań statutowych stowarzyszenia. Na 4 letnią kadencję wybrano zarząd w składzie (kolejne wybory w styczniu 2005 roku nie wprowadziły żadnych zmian):
- Jan Maciej Rembiszewski – przewodniczący
- Ryszard Topola (dyrektor Łódzkiego Zoo) – zastępca przewodniczącego
- Lech Banach (dyrektor Poznańskiego Zoo) – skarbnik
- Michał Targowski – sekretarz
Kolejne wybory Zarządu w styczniu 2005 roku (kadencja 2005-2009) nie wprowadziły żadnych zmian w jego składzie. W latach 2001-2009 zorganizowano 14 zjazdów oraz 33 oficjalne zebrania zarządu najczęściej poszerzone, tzn. takie, w których udział brali inni członkowie Rady. Miejscem zjazdów były najczęściej: Warszawa (3) oraz Gdańsk, Łódź, Płock i Wrocław (po 2). Organizatorami zjazdów były także ogrody w Kadzidłowie, Opolu i Toruniu.
20 marca 2003 roku Rada Dyrektorów Polskich Ogrodów Zoologicznych i Akwariów została członkiem stowarzyszonym Europejskiego Stowarzyszenia Ogrodów Zoologicznych i Akwariów (EAZA). Przedstawicielami polskich ogrodów zoologicznych w Zarządzie EAZA byli: Jan Maciej Rembiszewski (w latach 1993-1998) oraz Ryszard Topola (1998-2009). Obecnie funkcję tę pełni (kadencja 2009-2012) Aleksander Niweliński – dyrektor Płockiego Zoo).
Jan Maciej Rembiszewski oraz Ryszard Topola wchodzili w skład Zarządu Głównego EAZA, gdzie pełnili funkcje (odpowiednio) sekretarza (kadencja 1998-2000) i skarbnika (w latach 2004-2009).
W skład Zarządu Rady na okres kadencji 2009-2013 weszli:
• Ryszard Topola (przewodniczący)
• Lech Banach (zastępca przewodniczącego)
• Michał Targowski (skarbnik)
• Aleksander Niweliński (sekretarz)
W wyniku wyborów w roku 2013 na okres kadencji 2013-2017 w skład Zarządu Rady weszli: • Aleksander Niweliński (przewodniczący)
• Lech Sobieraj (zastępca przewodniczącego)
• Michał Targowski (skarbnik)
• Ryszard Topola (sekretarz) Lista działań podjętych przez Radę, wynikających z zapisanych w statucie celów jest bardzo długa i obejmuje m.in.:
- Działania na rzecz ochrony ogólnych i specyficznych interesów ogrodów zoologicznych, np. przez powołanie wielu zespołów problemowych, które uczestniczyły w tworzeniu projektów aktów prawnych.
- Motywowanie do przynależności i aktywnego udziału w działalności organizacji międzynarodowych skupiających ogrody zoologiczne.
- Dofinansowanie międzynarodowych projektów i wydawnictwa Sekcji Ogrodów Zoologicznych.
- Działania w kierunku jednorodności wewnętrznych przepisów, zarządzeń i regulaminów (np. regulamin i instrukcje).
- Udział w kampaniach organizowanych przez EAZA.
- Organizacja wspólnego importu skonfiskowanych żółwi.
- Udział członków Rady w inspekcjach ogrodów starających się o członkostwo w EAZA.
- Szeroka wymiana doświadczeń hodowlanych, weterynaryjnych, dydaktycznych.
Kadencja Zarządu na lata 2013-2017 została skrócona na wniosek przewodniczącego Aleksandra Niwelińskiego. W wyniku kolejnych wyborów, które odbyły się podczas Nadzwyczajnego Zjazdu Rady w Warszawie, na okres kadencji 2016-2020 w skład Zarządu Rady weszli:
- Michał Targowski – Przewodniczący
- Ewa Zbonikowska – Rembiszewska – Zastępca Przewodniczącego
- Lech Sobieraj – Skarbnik
- Krzysztof Kelman – Sekretarz